W niniejszym opracowaniu zbadano przede wszystkim zmianę długości sieci drogowej oraz zmianę powierzchni budynków między poszczególnymi horyzontami czasowymi. Dane te jednak już od samego początku obarczone są pewną dozą błędów, będących pochodną błędów kartometrycznych popełnionych przez ówczesnych kartografów. Niedokładność pomiarów wynikająca z braku precyzyjnych urządzeń pomiarowych sprawiła, że mapy najstarsze są w mniejszym lub większym stopniu przesunięte względem map najnowszych. Kolejny rodzaj błędu to niedokładności związane z georeferencją poszczególnych podkładów. Inny układ współrzędnych (lub jego brak) w mapach najstarszych skutkował koniecznością nadawania współrzędnych „z mapy”. Niedokładności oraz przesunięcia wynikające z błędu ludzkiego, który w tym procesie jest nieunikniony,  sprawiły, że mapy nie wpasowują się idealnie w mapę współczesną.

      Analizując zmianę sieci drogowej wyraźnie widoczne są dwa progi, w których nastąpił wyraźny przyrost. Na mapie z roku 1802-03 długość dróg wynosi 226km., natomiast ten sam wskaźnik dla kolejnego podkładu mapowego (1893) jest już dwukrotnie wyższy. Długość dróg w tym roku wyniosła 473km. Analizując klasę dróg można zauważyć zdecydowany wzrost udziału dróg głównych, które można przypuszczać, że były drogami utwardzonymi. Są to głównie najważniejsze szlaki przebiegające przez gminę (Poznań-Warszawa, Środa-Pobiedziska i Kostrzyn-Gniezno). Znaczny wzrost sieci drogowej wynika przede wszystkim z różnych charakterów obu map. Mapa Davida von Gilly to mapa dróg pocztowych, na której mogły nie zostać naniesione wszystkie drogi występujące w gminie (np. drogi leśne). Mimo tego różnice te są na tyle duże (szczególnie w klasie dróg głównych, które swoją długością przewyższające wszystkie drogi pocztowe z mapy Gilly’ego), że można wnioskować iż na przestrzeni 100 lat dzielących oba podkłady nastąpił znaczny wzrost sieci drogowej. Rozwój można powiązać z faktem, iż analizowane tereny w tym okresie znalazły się pod panowaniem pruskim, kiedy to Wielkopolska stała się zapleczem rolniczym Prus. Zaborca musiał się wówczas zatroszczyć o dobre połączenia między miastami, aby usprawnić przewóz towarów. Drogi pocztowe z mapy Gilly’ego zostały zaklasyfikowane jako drogi „główne” natomiast „drogi inne” jako „drugorzędne”.

 

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

​

​

   Długość dróg notowana dla lat 1911-13 jest niemalże identyczna do długości dróg w roku 1893. Jednak ze względu na brak pokrycia całej gminy są nieco zaniżone. Długość dróg dla tego okresu wynosi 425 km. W mapie z tego okresu przyjęto inną klasyfikację dróg (do dróg głównych i drugorzędnych doszły drogi inne oraz ścieżki) co utrudnia porównywanie poszczególnych klas. Podczas gdy we wcześniejszym podkładzie mapowym drogi drugorzędne obejmowały wszystkie drogi inne niż główne, czyli również ścieżki oraz drogi leśne i polne. Dlatego w latach 1911-13 zmniejszył się udział tej klasy dróg (z 351km. do 136km.), za to pojawiły się drogi inne i ścieżki.

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

 

​

​

​

   Znaczny wzrost długości dróg (drugi próg) notowany jest w okresie dwudziestolecia międzywojennego oraz II Wojny Światowej. Na mapie z roku 1944 długość dróg sięga 676 km. Może to być związane z faktem, iż gmina Kostrzyn na mapie z tego okresu posiada całościowe pokrycie, lecz przyrost jest na tyle duży, że świadczy o rozwoju sieci drogowej. Odzyskanie przez Polskę niepodległości wiązało się z licznymi przemianami i rozwojem gospodarczym co przełożyło się na rozwój sieci komunikacyjnej. Ponadto w kartowaniu map Messtischblätter stosowane były precyzyjniejsze urządzenia pomiarowe, co przełożyło się na większą dokładność oraz możliwość skartowania wszystkich dróg na terenie gminy Kostrzyn (łącznie ze ścieżkami w parkach). Dodatkowy rozwój mógł nastąpić także po wybuchu II wojny światowej, kiedy to niemiecki okupant rozwijał szlaki komunikacyjne w celu szybszego przemieszczania się. Oprócz zwiększenia długości dróg w analizowanym okresie widoczne są także zmiany na płaszczyźnie klasyfikacji poszczególnych dróg. Notowany jest duży przyrost dróg głównych (około 30km.) oraz drugorzędnych (około 80km.). Ponadto przybyło ponad 130km. dróg innych, które w większości są drogami polnymi lub leśnymi. Tak znaczny przyrost szlaków tego typu może być wynikiem działań wojsk powstańczych, które głównie stacjonowały w lasach.

 

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

​

 

      Lata późniejsze to przede wszystkim modernizacja dróg istniejących. Długość szlaków komunikacyjnych utrzymuje się na poziomie powyżej 600km. Nieznaczny spadek widoczny jest dla mapy wykonanej w Państwowym Układzie Współrzędnych Geograficznych 1965, gdzie długość dróg wynosi 631km. Może to być związane z inną techniką oraz jeszcze precyzyjniejszymi instrumentami pomiarowymi użytymi przy wykonaniu nowszego  podkładu mapowego. Na mapie w układzie współrzędnych 1965 przyjęta została nowa klasyfikacja dróg. Główny szlak komunikacyjny, jakim była droga z Poznania do Warszawy, została zmodernizowana i zaklasyfikowana jako droga szybkiego ruchu. Wiązało się to z koniecznością budowy obwodnicy miasta Kostrzyn. Łączna długość trasy na terenie gminy Kostrzyn to 13,95km. Ponadto z dróg drugorzędnych wydzielono klasy dróg lokalnych i wiejskich oraz polnych lub leśnych (odpowiednik dróg innych na mapie z 1944r.). W okresie od II wojny światowej do lat 80-tych  przybyło 18,9km. dróg głównych. Zmiany te można wiązać z powojenną modernizacją  istniejących już szlaków komunikacyjnych. Kosztem dróg drugorzędnych przybyło wiele odcinków dróg utwardzonych (głównych). Zauważalny jest również wzrost dróg zaklasyfikowanych jako ścieżki (wzrost o 30km.). Wiąże się to przede wszystkim ze zmianą klasyfikacji niektórych dróg leśnych, szczególnie w północno-wschodniej części gminy.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

            Długość dróg na mapie w układzie PUWG 1992 w stosunku do mapy w układzie 1965 wzrosła o 49km. Również w tym okresie znaczna większość zmian zaszła w klasyfikacji dróg. Dalsza modernizacja sieci komunikacyjnej na terenie gminy sprawiła, że konieczne było przyjęcie nowych klas dróg. Drogi główne zostały zastąpione klasą dróg o nawierzchni utwardzonej, a lokalne klasą dróg o nawierzchni utwardzonej. Ponadto pojawiły się klasa drogi gruntowej wiejskiej oraz drogi gruntowej leśnej lub polnej. Na obszarze gminy notowany jest wzrost szlaków o nawierzchni utwardzonej, kosztem traktów gruntowych (wiejskie, polne lub leśne) przybyło 40km. dróg. Zmiany w długości poszczególnych klas widoczne są na poniższej rycinie (ryc. 38).

     

 

 

 

 

​

​

 

 

​

​

​

​

 

 

   Rozwój sieci drogowej jest doskonale widoczny na poniższym zestawieniu (ryc. 39). Porównując poszczególne mapy z warstwą dróg dla poszczególnych horyzontów czasowych widać stopniowe zagęszczanie sieci komunikacyjnej miasta i gminy Kostrzyn Przebieg głównych szlaków w większości pozostał taki sam, lecz można zaobserwować znaczny rozwój dróg lokalnych, łączących poszczególne miejscowości.