Kroniki kostrzyńskie

   Historia regionu zapisała się nie tylko w skarbach materialnych, ale także w nazwach geograficznych. Jak w swoim opracowaniu wspomina Kozierowski (1931) „są to świadkowie zamierzchłych czasów, odległej przeszłości”. Za panowania pierwszych Piastów okolice Kostrzyna odznaczały się gęstością zaludnienia porównywalną z ziemią giecką i gnieźnieńską. Przybywający na te tereny książęta zakładali wokół grodów osady służebne (1), których miano po dziś dzień skrywa w sobie pełnione przez nie funkcje. Nazwy, którym nie poświęcamy dziś dużo uwagi, zawierają takie informacje jak nazwiska pierwszych osadników, wskazują na właściwości terenu ówczesnych czasów, a także na role jakie były pełnione na tym obszarze. Nierzadko są także jedyną pozostałością po dawnych, dziś już nieistniejących miejscowościach (2).

    Rzeka Cybina mające swoje źródło na północ od drogi z Nekielki do Brzeźna w swojej nazwie zawiera przedsłowiański pierwiastek „tibh”, który oznacza bagno lub błoto. Przyjmując taki źródłosłów nazwę należałoby zrekonstruować w postaci „Tibina”. Nazwę można jednak przyjmować również jako słowiański wyraz „cyba”, który oznacza zarówno kozę jak i może być interpretowany w znaczeniu „długie nogi”. W takim wypadku nazwa mogłaby opisywać szybki charakter biegu rzeki, który przypominał sposób poruszania się kozy (3). Kolejną rzeką ważną dla gminy Kostrzyn jest Męcina. Jej nazwa wywodzi się od słowa męty, czyli bagna (2).

   Nazwy pochodzące z minionych epok możemy także spotkać pośród innych elementów środowiska przyrodniczego. Dawniej niemalże każde wzniesienie otrzymywało swoją nazwę, niedaleko Kostrzyna była to Jadwiżka, w Jagodnie Dębowa Góra i Ostrowik, w Czerlejnie Świnia Góra, a w Siedlcu Węgliska. Również lasy zyskiwały swoją nazwę, najprawdopodobniej od gatunków drzew je porastających lub funkcji jakie pełniły. Niedaleko Iwna była to Klonówka, Masłowiec koło Jagodna, Pogorzelec między Glinką a Tarnowem, Truskolas koło Gułtów, Chechel pod Kostrzynem, Chost pod Tarnowem, Kruszewa koło Czerlejna i uroczysko Kruszczawa oraz Porąbka nieopodal Węgierskiego (2).

    Wiele miejscowości swoje nazwy zawdzięcza pełnionej niegdyś przez nie funkcji. Przykładem może być wieś Kuchary (dziś już nieistniejąca), która dostarczała służbę do kuchni książęcej lub klasztornej. Kolejnymi wsiami o takim źródłosłowie są Sanniki, gdzie mieszkańcy wyrabiali sanie oraz Sokolniki Drzązgowskie oraz Gwiazdowskie i nieistniejące już Gułtowskie zajmujące się chowem sokołów myśliwskich. Z kolei niektóre wsie swoją nazwę zawdzięczają jeńcom wojennym osadzonym na tych terenach. Na terenie gminy Kostrzyn wyróżniamy miejscowości Rujsce, gdzie mieszkali więźniowie z wypraw na Ruś i Kijów, Węgierskie, które osadzone było przez Węgrów, Sarbinowo nazwane od Sarbina, czyli prawdopodobnie Serba, Strumiany (dawniej Stroniany) oznaczające osadę ludzi żyjących na stronie lub granicy (np. miasta). Natomiast nazwa miejscowości Siedlce oznacza nowe osiedle, nowszą osadę (2).

    Ponadto wiele miejscowości swą nazwę zawdzięcza właściwościom terenu i są to Brzeźno (od Brzezie, miejsce porośnięte brzozą), Iwno (od wierzby  iwy), Jagodno (nazwa przeniesiona z okolicznego lasu lub jeziora o tej samej nazwie), Ługowiny (od słowa ług, czyli łęg, bagno) oraz Tarnowo (od słowa tarnina). Kolejną grupą są wsie o nazwach pochodzących od nazwisk lub imion osadników. Wyróżniamy tu takie miejscowości jak Drzązgowo (Drzązga), Libartowo (Lubart), Wiktorowo (Wiktor), Kostrzyn (Kostro, Kostra lub Kostera), Buszkowiec (Buszek), Siekierki (ziemianin Siekierka), Trzek (od słowa trzeczak oznaczającego chleb z mąki grubo zmielonej na żarnach). Na terenie gminy Kostrzyn można wymienić także nazwy kilku miejsc, które dziś już nie funkcjonują, są to miejscowości  Bielawy, Judy, Zalesie i Zamęciny pod Gułtowami, Jady pod Gwiazdowem (od nazwiska Jad), Jordan pod Iwnem, Oborzyno i Obory pod Siedlcem, Ostrów między Gułtowami a Drzązgowem, Skoroszewo i Skorąszewo (w okolicach Nekli, Gułtów i Brzeźna), Sułowo pod Siekierkami (od kmiecia nazwiskiem Suł), Szarowo (dziś najprawdopodobniej to wieś Sokolniki Klonowskie), Szczodrowo pod Kostrzynem,  Zagrody pod Siedlcem i Żabice pod Drzązgowem oraz uroczyska Latarzewo koło Tarnowa i Rabieniec pod Kostrzynem i Zwągródek w Gułtowach, a także wspomnianej wcześniej Kuchary koło Kostrzyna i Popowo pod Gułtowami (2).