top of page

Kroniki kostrzyńskie

 Mapy Messtischblätter, stanowiły kontynuację wydawniczą map Urmesstischblätter wydawanych przed 1876 rokiem z tą różnica, że zawierały już istotne zmiany podkreślające odrębność obu zbiorów. Nazwa Urmesstischblätter została dla tych arkuszy nadana wtórnie, w celu odróżnienia od map wydawanych w późniejszych latach (1). Pierwsze egzemplarze Messtischblätter skartowane zostały już w latach 1888-1989 i wydane rok później (2). Mapy te cechowały się ponadto dużo dokładniejszymi pomiarami geodezyjnymi, dokonanymi za pomocą precyzyjnych instrumentów. Sprawiło to, że uzyskany materiał stał się w pełni kartometryczny, co daje możliwość implementacji go we współczesne oprogramowanie geoinformacyjne. Co więcej w mapach Messtischblätter zaprezentowano rzeźbę terenu, posłużyła do tego metoda izolinii (3).

   Niemieckie mapy Messtischblätter dzięki swojej dokładności, precyzyjnym pomiarom geodezyjnym, a także zachowanym podziałem na arkusze stanowią bardzo dobry materiał do wszelkich zestawień czasowych. Wykonane w skali 1:25 000 są bardzo ważnym źródłem informacji, szczególnie podczas porównywania ich z wcześniejszymi zasobami kartograficznymi. Numeracja arkuszy znajduje się w górnym narożniku mapy, natomiast nazwa sekcji pochodzi od największej jednostki osadniczej na danym terenie. W podkładach mapowych pochodzących z okresu po I wojnie światowej zobaczyć można dodatkowe oznaczenia określające numer pasa, a także słupa (4).

   Użyte w niniejszej pracy podkłady mapowe pochodzą z dwóch okresów, pierwszy jest zobrazowaniem z lat 1911-1913, natomiast drugi ukazuje tereny między 1940 a 1944 rokiem. Oba źródła są zaktualizowanymi wydaniami pierwszych arkuszy Messtischblätter. Horyzont czasowy z lat 1911-1913 swoim pokryciem nie obejmuje całej gminy Kostrzyn, dostępne są tylko arkusze Kostchin (Kostrzyn), Gondek (Gądki) oraz Pudewitz (Pobiedziska). Pierwszy z nich został wykonany w roku 1911, natomiast dwa kolejne pochodzą z 1913 roku. Mimo iż w tym okresie gmina Kostrzyn nie znajduje pokrycia w całości, to i tak jest to bardzo wartościowy materiał źródłowy. Precyzyjne instrumenty pomiarowe sprawiły, że jest to unikalne źródło, które pozwala w dokładny sposób prześledzić zmiany, jakie zaszły na terenie gminy w porównaniu do poprzedniego horyzontu czasowego. Co więcej zestawienie obu arkuszy daje zarówno możliwość oszacowania błędów mapy wcześniejszej, jak i łatwego wpasowania ją we współczesne układy współrzędnych. Dokładność z jaką zostały sporządzone poszczególne arkusze pozwala na precyzyjną lokalizację wybranych obiektów, w przypadku niniejszego projektu dróg i budynków. Wykorzystanie pomiarów geodezyjnych dało możliwość nie tylko precyzyjnego określenia położenia obiektów, ale też wyznaczenia ich wymiarów. Dzięki temu drogi mogły zostać zobrazowane według ich szerokości, co dało możliwość do klasyfikacji na poszczególne kategorie. Bardzo ważnym elementem jest również zastosowanie metody izolinii do prezentacji rzeźby terenu (wcześniej stosowano metodę kreskową), która jest niezwykle przydatna przy analizie środowiskowej.

   Uzupełnieniem arkuszy z lat 1911-1913 są mapy Messtischblätter stworzone w przedziale czasowym od 1940 roku do 1944 (ryc. 47).  Zaktualizowane wydanie pochodzące z okresu II wojny światowej swoim pokryciem obejmuje już całą gminę Kostrzyn. Część wschodnia analizowanego obszaru, została uzupełniona o arkusze Nekla oraz Schwarzenau (Czerniejewo). Wszystkie egzemplarze wykonano w roku 1944, za wyjątkiem obszaru Czerniejewa, który pochodzi z roku 1940. Arkusze z tego okresu nie tylko są zobrazowaniem opartym na dokładnych danych pomiarowych, ale też pozwalają prześledzić zmiany, jakie zaszły w gminie Kostrzyn na przestrzeni trzydziestu lat, które naznaczone były dwiema wojnami światowymi.

Fragment mapy Mestichblatter z lat 1940-1944

Fragment mapy Mestichblatter z lat 1911-13

1. Lorek D., 2014.  Kartograficzny zapis przestrzeni historycznej w korelacji ze źródłami pisanymi.
2. Jankowska M., Lisiewicz S. 1998: Kartograficzne i geodezyjne metody badania zmian środowiska, Wyd. AR w Poznaniu, Poznań.
3. Jankowski W. 1961: Niemiecka mapa w skali 1 : 25 000 na terenach polskich na wschód od Odry i Nysy, Przegl. Geodezyjny, R. 33, z. 11, 12.
4. Krüger G., Jörg S. 2000: Die Entwicklung der geodätischen Grundlagen für die Kartographie und die Kartenwerke 1810–1945 Berlin-Brandenburg im Kartenbild, Berlin.

Messtischblätter

bottom of page